Η ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ ΜΕ ΑΠΛΑ ΛΟΓΙΑ
Η παρουσία λίθων στους νεφρούς (νεφρολιθίαση) αποτελεί μια απο τις αρχαιότερες ασθένειες του ανθρώπου. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σε αρχαιολογικές εκσκαφές που έγιναν στην Αίγυπτο στις αρχές του αιώνα μας, βρέθηκαν λίθοι στους νεφρούς σε μούμιες που χρονολογούνται περίπου στα 4800 χρόνια προ Χριστού.
Μετά από περίπου επτά χιλιετηρίδες, η νεφρολιθίαση εξακολουθεί να ταλαιπωρεί τον άνθρωπο και παραμένει πολύ συχνή πάθηση. Σε πρόσφατες μελέτες βρέθηκε οτι στη βόρεια Αμερική ενας στους δέκα άνδρες και μία στις τριαντά γυναίκες θα παρουσιάσουν ένα ή περισσότερους λίθους κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Στην Ελλάδα η συχνότητα της νεφρολιθίασης είναι ακόμα μεγαλύτερη και θεωρείται ότι ένας στους επτά Έλληνες θα παρουσιάσουν νεφρολιθίαση στη διάρκεια της ζωής τους.
Η νεφρολιθίαση δεν δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στη λειτουργία των νεφρών, εάν αντιμετωπισθεί έγκαιρα. Αντίθετα, εάν παραμεληθεί μπορεί να έχει δυσάρεστες επιπτώσεις στην υγεία των ασθενών. Οι επιπτώσεις αυτές είναι οι συχνές ουρολοιμώξεις, η αποφρακτική νεφροπάθεια, η συλλογή πύου στους νεφρούς και σε παραμελημένες περιπτώσεις καταστροφή των νεφρών που δεν αναστρέφεται και νεφρική ανεπάρκεια που χρειάζεται αιμοκάθαρση.
Πως γίνεται αντιληπτή η νεφρολιθίαση;
Δυστυχώς πολλές φορές είναι σιωπηλή, δεν δίνει δηλαδή συμπτώματα και ο ασθενής δεν πηγαίνει στον γιατρό. Είναι συχνές οι περιπτώσεις ασθενών που έχουν λίθο ή λίθους στους νεφρούς που τυχαία ανακαλύπτονται στο υπερηχογράφημα ή απλή ακτινογραφία κοιλιάς. Η νεφρολιθίαση εμφανίζεται με κωλικό του νεφρού, πόνο στη πλευροσπονδυλική γωνία και συχνές ουρολοιμώξεις. Πιο σπάνια, ο ασθενής φτάνει στον ειδικό όταν έχουν ήδη δημιουργηθεί μόνιμες βλάβες στους νεφρούς και μη αναστρέψιμη νεφρική ανεπάρκεια.
Γιατί δημιουργούνται οι λίθοι;
Με τα ούρα αποβάλλονται μεγάλες ποσότητες αλάτων (κυρίως ασβεστίου, ουρικού και οξαλικών). Φυσιολογικά, δεν δημιουργούνται λίθοι γιατί η πυκνότητα των αλάτων αυτών στα ούρα δεν ξεπερνάει κάποιο συγκεκριμένο όριο. Επίσης, υπάρχουν άλλες ουσίες (κυρίως τα κιτρικά) που εμποδίζουν να δημιουργηθεί ο αρχικός πυρήνας του λίθου και καθυστερούν την αύξηση του λίθου. Όταν, όμως, για διαφόρους λόγους που θα αναλυθούν πιο κάτω, αυξάνεται η πυκνότητα των αλάτων αυτών στα ούρα, τότε οι πιθανότητες να δημιουργηθούν λίθοι είναι μεγάλες. Επίσης, όταν η πυκνότητα των κιτρικών είναι μικρή, τότε η ανάπτυξη των λίθων γίνεται πιο πιθανή.
Οι λίθοι διακρίνονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες, στους ασβεστούχους και στους μη ασβεστούχους. Οι ασβεστούχοι αποτελούνται από ασβέστιο (οξαλικού ασβεστίου, υδροξυαπατίτη και βρουσίτη) και είναι οι περισσότεροι (το 80%). Το υπόλοιπο 20%, είναι οι μη ασβεστούχοι που αποτελούνται απο ουρικό οξύ, στρουβίτη και κυστίνη.
Άρα λοιπόν, επειδή οι περισσότεροι λίθοι είναι ασβεστούχοι, οι ασθενείς που αποβάλλουν μεγάλες ποσότητες ασβεστίου με τα ούρα παθαίνουν πολύ συχνά νεφρολιθίαση. Άλλα σημαντικά αίτια νεφρολιθίασης είναι η μεγάλη συγκέντρωση των οξαλικών και του ουρικού οξέος στα ούρα καθώς και τα πολύ αλκαλικά ή πολύ όξινα ούρα. Αντίθετα, όταν οι ποσότητες των κιτρικών στα ούρα είναι μικρές, τότε ο κίνδυνος της νεφρολιθίασης είναι πιό μεγάλος. Οι ανατομικές ανωμαλίες του ουροποιητικού συστήματος (π.χ. στενώσεις), η ουρολοίμωξη, η μικρή πρόσληψη υγρών, ιδίως στις ζεστές εποχές του έτους είναι παράγοντες που χειροτερεύουν την κατάσταση.
Επιγραμματικά, μπορούμε να πούμε ότι η νεφρολιθίαση οφείλεται σε διαταραχές στο μεταβολισμό ορισμένων αλάτων που αποβάλλονται απο τους νεφρούς.
Πιο συγκεκριμένα, οι μισοί περίπου ασθενείς με νεφρολιθίαση, εάν εξετασθούν, θα βρεθεί ότι αποβάλουν πολλές ποσότητες ασβεστίου με τα ούρα. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους: πρώτον γιατί σε αυτούς τους ασθενείς η απορόφηση του ασβεστίου από το έντερο είναι υπερβολική, ακόμη και όταν οι τροφές είναι σχετικά πτωχές σε ασβέστιο και δεύτερον γιατί οι νεφροί τους δεν μπορούν να κρατήσουν αρκετό ασβέστιο. Τέλος, ένα μικρό ποσοστό ασθενών (το 3%) των ασθενών θα πάσχει από υπερλειτουργία των παραθυρεοειδών αδένων.
Εξάλλου, ένας στους δέκα ασθενείς με νεφρολιθίαση αποβάλλει με τα ούρα μεγάλες ποσότητες οξαλικών αλάτων, γεγονός που οφείλεται συχνά σε εντερικές παθήσεις (φλεγμονές και εγχειρήσεις του εντέρου) και πιο σπάνια σε υπερκατανάλωση τροφών πλούσιων σε οξαλικά και ενζυματικές διαταραχές. Τροφές πλούσιες σε οξαλικά είναι η σοκολάτα, το τσάι, τα φυστίκια, τα φουντούκια, το σπανάκι, η μπύρα, οι γλυκοπατάτες, τα μούρα, τα φρέσκα πράσινα φασόλια, οι πατάτες κ.λ.π.
Επίσης, ένας στους πέντε περίπου ασθενείς με νεφρολιθίαση έχει παραπάνω απο το φυσιολογικό ουρικό οξύ στα ούρα. Αυτό οφείλεται σε κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ουρικό οξύ, σε παθολογικές καταστάσεις (ουρική αρθρίτις, ασθένειες του αιμοποιητικού συστήματος) και σε λήψη φαρμάκων. Τροφές πλούσιες σε ουρικό οξύ είναι τα θαλασσινά, το κυνήγι, οι σαρδέλες, τα εντόσθια, οι γαρίδες, οι κρεατόσουπες, τα πουλερικά κ.λ.π.
Πολλοί ασθενείς που υποφέρουν απο συχνές υποτροπές νεφρολιθίασης, παρουσιάζουν πολύ αλκαλικά ή αντίθετα πολύ όξινα ούρα και χρειάζονται λεπτομερή έλεγχο.
Τέλος, περίπου ένας στους τρεις ασθενείς με νεφρολιθίαση έχει μικρές ποσότητες κιτρικών στα ούρα, γεγονός που αυξάνει, όπως αναφέρθηκε την πιθανότητα της νεφρολιθίασης. Οι μικρές ποσότητες των κιτρικών οφείλονται σε οξέωση, που παρατηρείται σε ασθενείς με χρόνια διάρροια, υπερκατανάλωση ζωικών τροφών και λήψη φαρμάκων.
Πως θα γίνει η διάγνωση της νεφρολιθίασης;
Η διάγνωση της νεφρολιθίασης είναι σχετικά εύκολη με απλές εξετάσεις (αίματος, ούρων και ακτινολογικές). Η σκιά των λίθων (εκτός του ουρικού οξέος) φαίνεται σε μια απλή ακτινογραφία. Το υπερηχογράφημα κοιλίας έχει αντικαταστήσει σχεδόν την ακτινογραφία, αν και πολλές φορές μπορεί να χρειάζονται και οι δύο εξετάσεις και να συμπληρώνει η μία την άλλη.
Στο πρώτο επεισόδιο νεφρολιθίασης, εκτός απο το ιστορικό γίνονται βασικές εξετάσεις αίματος (ασβέστιο, φώσφορος ορού), συλλογή ούρων 24ώρου για να μετρηθούν οι ποσότητες των αλάτων που δημιουργούν τους λίθους, γενική και καλλιέργεια των ούρων και απλός ακτινολογικός έλεγχος.
Σε επανειλημμένα επεισόδια νεφρολιθίασης ή όταν συνυπάρχουν άλλες παθολογικές καταστάσεις χρειάζεται, εκτός των παραπάνω και άλλος πιο λεπτομερής μεταβολικός έλεγχος.
Ποια είναι η πρόγνωση των ασθενών με νεφρολιθίαση;
Δεν είναι όλοι οι λίθοι επικίνδυνοι. Εξαρτάται απο τη θέση τους, το μέγεθός τους και το είδος του λίθου. Για παράδειγμα πολλοί ασθενείς έχουν για πολλά χρόνια μικρούς λίθους σε μικρά τμήματα του νεφρού (κάλυκες) χωρίς κανένα πρόβλημα. Αντίθετα, υπάρχουν λίθοι που βρίσκονται σε τέτοια θέση που προκαλούν απόφραξη, κατακράτηση των ούρων στους νεφρούς (υδρονέφρωση) και τελικά νεφρική ανεπάρκεια. Επίσης ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται για τους λίθους που συνδυάζονται με ουρολοίμωξη.
Έχει βρεθεί ότι, από τους δέκα ασθενείς που έχουν ένα επεισόδιο κωλικού νεφρολιθίασης, οι έξι περίπου θα παρουσιάσουν νέους λίθους στους νεφρούς, μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια.
Πως αντιμετωπίζεται η νεφρολιθίαση;
Η ανάπτυξη της λιθοθριψίας τα τελευταία χρόνια έφερε επανάσταση στη θεραπεία των λίθων. Πρίν απο την ανάπτυξη της λιθοθριψίας η αφαίρεση των λίθων γινόταν χειρουργικά με σημαντικές επιπλοκές και ταλαιπωρία των ασθενών. Τώρα όλο λιγότεροι ασθενείς οδηγούνται στο χειρουργείο.
Όμως, αν και η αφαίρεση των λίθων είναι σήμερα σχετικά εύκολη υπόθεση, δεν αντιμετωπίζονται ικανοποιητικά τα μεταβολικά αίτια που δημιουργούν τους λίθους και έτσι παρουσιάζονται συχνές υποτροπές. Για παράδειγμα, όταν κάποιος ασθενής παρουσιάσει κωλικό του νεφρού, θα πάρει με παυσίπονα για την αντιμετώπιση του πόνου, αλλά τις περισσότερες φορές, δεν θα κάνει μεταβολικό έλεγχο.
Άρα, λοιπόν, έχει σημασία, εκτός απο την αφαίρεση των λίθων, να δοθεί μεγάλη προσοχή στη κατάλληλη δίαιτα και εάν χρειάζεται να δοθεί φαρμακευτική αγωγή. Η αντιμετώπιση της νεφρολιθίασης με αυτά τα μέσα θα αναλυθεί σύντομα, ποιο κάτω.
Για να γίνει η σωστή πρόληψη και θεραπεία έχει μεγάλη σημασία έχει μεγάλη σημασία να γίνει διάκριση των τύπων της νεφρολιθίασης . Από τους δέκα ασθενείς με νεφρολιθίαση, στους έξι θα βρεθεί η ακριβής αιτία και θα δοθεί ειδική θεραπεία η οποία θα είναι και αποτελεσματική. Όμως και στους υπόλοιπους ασθενείς, στους οποίους δεν θα βρεθεί τι φταίει για την νεφρολιθίαση, θα ληφθούν γενικά μέτρα που μειώνουν τον κίνδυνο να ξαναπαρουσιασθεί νεφρολιθίαση, (υποτροπές). Έχει βρεθεί ότι οι υποτροπές μειώνονται στο μισό, όταν υπάρχει καλή παρακολούθηση και συνεργασία γιατρού και ασθενούς.
Γενικές διαιτητικές οδηγίες
Είναι γνωστό, από τις οδηγίες του κορυφαίου ιατρού της αρχαιότητας, του Ιπποκράτη, ότι η λήψη πολλών υγρών, με την αραίωση των ούρων που προκαλεί, μειώνει τον κίνδυνο της νεφρολιθίασης. Μάλιστα έχει βρεθεί με μελέτες ότι, εάν ο ασθενής λαμβάνει αρκετά υγρά, ούτως ώστε να έχει διούρηση πάνω από δύο λίτρα την ημέρα, τότε μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο της νεφρολιθίασης.
Μια άλλη γενική οδηγία που έχει άλλωστε γενικότερη ευεργετική επίδραση είναι ο περιορισμός στην κατανάλωση των ζωικών λευκωμάτων, (δηλαδή 3-4 φορές την εβδομάδα κρέας ή ψάρι, λίγα τυριά και αυγά κ.ά).
Ειδικές διαιτητικές οδηγίες
Αυτές διαφέρουν ανάλογα με την αιτία του λίθου.
Σε ασθενείς με υπερβολική αποβολή ασβεστίου στα ούρα υπήρχε παλαιότερα η οδηγία για μείωση του ασβεστίου της τροφής. Βρέθηκε, όμως, ότι όχι μόνο δεν μειώνεται η νεφρολιθίαση, αλλά αντίθετα αυξάνεται. Μάλιστα σε ορισμένους ασθενείς το ασβέστιο των οστών μπορεί να είναι μειωμένο, να συνυπάρχει δηλαδή οστεοπόρωση. Σε αυτές τις περιπτώσεις η στέρηση του ασβεστίου συντηρεί ένα ακόμη πρόβλημα. Άρα η πρόσληψη του ασβεστίου πρέπει να είναι μέτρια (να λαμβάνεται ένα-δύο ποτήρια γάλα την ημέρα).
Στους παραπάνω ασθενείς συνιστάται μείωση του αλατιού της τροφής γιατί οι αλμυρές τροφές προκαλούν αποβολή του ασβεστίου με τα ούρα. Ο ασθενής πρέπει να καταναλώνει αλάτι λιγότερο απο 4 γραμμάρια, δηλαδή πρακτικά να μην προσθέτει στο φαγητό και να αποφεύγει τα αλμυρά.
Οι ασθενείς με λίθους από οξαλικά και ουρικό οξύ πρέπει να αποφεύγουν τις τροφές πλούσιες σε οξαλικά και ουρικό οξύ, αντίστοιχα.
Η φαρμακευτική αγωγή συνιστάται σε ορισμένες περιπτώσεις ασθενών μετά λεπτομερή έλεγχο. Δεν πρέπει να δίνονται φάρμακα χωρίς έλεγχο γιατί όχι μόνο δεν θα είναι αποτελεσματικά,αλλά μπορεί να βλάψουν τον οργανισμό και να αυξήσουν, αντί να μειώσουν τον κίνδυνο νεφρολιθίασης.
Επίλογος
Η δημιουργία των λίθων αποτελεί αρκετά περίπλοκο φαινόμενο και μπορεί να συνδέεται με παθολογικές καταστάσεις. Για να αντιμετωπισθεί μόνιμα εκτός απο την αφαίρεση του λίθου πρέπει να γίνεται και ο απαραίτητος μεταβολικός έλεγχος.
ΝΕΦΡΟΛΙΘΙΑΣΗ
Μία καθόλου φανταστική συζήτηση με το ασθενή
Ερώτηση
Πριν δύο μέρες παρουσίασα κωλικό νεφρού και βρέθηκε στο υπερηχογράφημα ότι είχα πέτρα στο νεφρό.Τι είναι; Είναι κάτι σοβαρό;
Απάντηση
Η παρουσία λίθων στους νεφρούς (νεφρολιθίαση) είναι πολύ συχνή πάθηση, γνωστή από την εποχή του Ιπποκράτη. Σε πρόσφατες μελέτες βρέθηκε οτι στη βόρεια Αμερική ενας στους δέκα άνδρες και μία στις τριαντά γυναίκες θα παρουσιάσουν ένα ή περισσότερους λίθους κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Στην Ελλάδα η συχνότητα της νεφρολιθίασης είναι ακόμα μεγαλύτερη και θεωρείται ότι ένας στους επτά Έλληνες θα παρουσιάσουν νεφρολιθίαση στη διάρκεια της ζωής τους.
Δεν είναι όλοι οι λίθοι επικίνδυνοι. Εξαρτάται απο τη θέση τους, το μέγεθός τους και το είδος του λίθου. Για παράδειγμα πολλοί ασθενείς έχουν για πολλά χρόνια μικρούς λίθους σε μικρά τμήματα του νεφρού (κάλυκες) χωρίς κανένα πρόβλημα. Αντίθετα, υπάρχουν λίθοι που βρίσκονται σε τέτοια θέση που προκαλούν απόφραξη, κατακράτηση των ούρων στους νεφρούς (υδρονέφρωση) και τελικά νεφρική ανεπάρκεια. Επίσης ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται για τους λίθους που συνδυάζονται με ουρολοίμωξη.
Εάν δεν αντιμετωπισθεί σωστά μπορεί να προκαλέσει προβλήματα. Οι επιπτώσεις αυτές είναι οι συχνές ουρολοιμώξεις, η αποφρακτική νεφροπάθεια, η συλλογή πύου στους νεφρούς και σε παραμελημένες περιπτώσεις καταστροφή των νεφρών που δεν αναστρέφεται και νεφρική ανεπάρκεια που χρειάζεται αιμοκάθαρση.
Ερώτηση
Ο γιατρός μου έδωσε παυσίπονα και μου είπε να πίνω πολλά νερά. Ο πόνος μου πέρασε με την αγωγή που πήρα. Μάλιστα, προφανώς με τα πολλά υγρά που κατανάλωσα, ούρησα, μετά από έντονο πόνο και μία πέτρα. Χρειάζεται να κάνω κάτι άλλο;
Απάντηση
Δυστυχώς, επειδή πάθατε κωλικό μια φορά έχετε 60% πιθανότητες να το ξαναπάθετε στα επόμενα 10 χρόνια. Όπως γνωρίζετε, καλύτερα από μένα, είναι μία πολύ δυσάρεστη εμπειρία. Επιπλέον, όπως σας είπα η νεφρολιθίαση έχει και άλλες συνέπειες εκτός από τον πόνο. Άρα πρέπει να γίνει προσπάθεια να βρούμε και να καταπολεμήσουμε την αιτία που αναπτύσσονται οι πέτρες στους νεφρούς. Χρειάζεται με άλλα λόγια μεταβολικός έλεγχος.
Συγκεκριμένα στο πρώτο επεισόδιο νεφρολιθίασης, εκτός απο το ιστορικό γίνονται βασικές εξετάσεις αίματος (ασβέστιο, φώσφορος ορού), συλλογή ούρων 24ώρου για να μετρηθούν οι ποσότητες των αλάτων που δημιουργούν τους λίθους, γενική και καλλιέργεια των ούρων και απλός ακτινολογικός έλεγχος.
Σε επανειλημμένα επεισόδια νεφρολιθίασης ή όταν συνυπάρχουν άλλες παθολογικές καταστάσεις χρειάζεται, εκτός των παραπάνω και άλλος πιο λεπτομερής μεταβολικός έλεγχος.
Ερώτηση
Εάν κάνουμε τον έλεγχο που περιγράψατε πόσο σίγουρος είστε ότι θα βρούμε την αιτία;
Απάντηση
Στους περισσότερους ασθενείς ο μεταβολικός έλεγχος που θα γίνει φανερώνει κάποια αιτία ή διαταραχή. Πιο συγκεκριμένα από τους 10 ασθενείς που θα εξετασθούν σε πάνω από τους 6 θα βρεθεί συγκεκριμμένη αιτία.
Ερώτηση
Γιατί χρειάζονται εξετάσεις; Δεν είναι οι ίδιες οι οδηγίες για όσους έχουν πέτρες στους νεφρούς;
Απάντηση
Υπάρχουν πολλών ειδών λίθοι και η θεραπεία είναι διαφορετική
Οι λίθοι διακρίνονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες, στους ασβεστούχους και στους μη ασβεστούχους. Οι ασβεστούχοι αποτελούνται από ασβέστιο και είναι οι περισσότεροι, δηλαδή το 80%. Το υπόλοιπο 20% είναι οι μη ασβεστούχοι, όπως οι λίθοι από ουρικό οξύ.
Άρα λοιπόν, επειδή οι περισσότεροι λίθοι είναι ασβεστούχοι, οι ασθενείς που αποβάλλουν μεγάλες ποσότητες ασβεστίου με τα ούρα παθαίνουν πολύ συχνά νεφρολιθίαση. Άλλα σημαντικά αίτια νεφρολιθίασης είναι η μεγάλη συγκέντρωση των οξαλικών και του ουρικού οξέος στα ούρα καθώς και τα πολύ αλκαλικά ή πολύ όξινα ούρα. Αντίθετα, όταν οι ποσότητες των κιτρικών στα ούρα είναι μικρές, τότε ο κίνδυνος της νεφρολιθίασης είναι πιό μεγάλος. Οι ανατομικές ανωμαλίες του ουροποιητικού συστήματος (π.χ. στενώσεις), η ουρολοίμωξη, η μικρή πρόσληψη υγρών, ιδίως στις ζεστές εποχές του έτους είναι παράγοντες που χειροτερεύουν την κατάσταση.
Ερώτηση
Γιατί δεν κάνουν όλοι πέτρες στους νεφρούς;
Απάντηση
Με τα ούρα αποβάλλονται μεγάλες ποσότητες αλάτων (κυρίως ασβεστίου, ουρικού και οξαλικών). Φυσιολογικά, δεν δημιουργούνται λίθοι γιατί η πυκνότητα των αλάτων αυτών στα ούρα δεν ξεπερνάει κάποιο συγκεκριμένο όριο. Επίσης, υπάρχουν άλλες ουσίες (κυρίως τα κιτρικά) που εμποδίζουν να δημιουργηθεί ο αρχικός πυρήνας του λίθου και καθυστερούν την αύξηση του λίθου. Όταν, όμως, για διαφόρους λόγους αυξάνεται η πυκνότητα των αλάτων αυτών στα ούρα, τότε οι πιθανότητες να δημιουργηθούν λίθοι είναι μεγάλες. Πιο συγκεκριμένα, οι μισοί περίπου ασθενείς με νεφρολιθίαση, εάν εξετασθούν, θα βρεθεί ότι αποβάλουν πολλές ποσότητες ασβεστίου με τα ούρα. Επίσης, όταν η πυκνότητα των κιτρικών είναι μικρή, τότε η ανάπτυξη των λίθων γίνεται πιο πιθανή. Επιγραμματικά, μπορούμε να πούμε ότι η νεφρολιθίαση οφείλεται σε διαταραχές στο μεταβολισμό ορισμένων αλάτων που αποβάλλονται απο τους νεφρούς.
Ερώτηση
Λέτε ότι αποβάλλουμε πολλά άλατα.Τι φταίει,όμως για αυτό;
Απάντηση
Οι ασθενείς αποβάλουν πολλές ποσότητες ασβεστίου με τα ούρα για τρεις λόγους: πρώτον, σε αυτούς τους ασθενείς η απορόφηση του ασβεστίου από το έντερο είναι υπερβολική, ακόμη και όταν οι τροφές είναι σχετικά πτωχές σε ασβέστιο, δεύτερον οι νεφροί τους δεν μπορούν να κρατήσουν αρκετό ασβέστιο και τρίτον ένα μικρό ποσοστό ασθενών (το 3%) των ασθενών θα πάσχει από υπερλειτουργία των παραθυρεοειδών αδένων.
Εξάλλου, ένας στους δέκα ασθενείς με νεφρολιθίαση αποβάλλει με τα ούρα μεγάλες ποσότητες οξαλικών αλάτων, γεγονός που οφείλεται συχνά σε εντερικές παθήσεις (φλεγμονές και εγχειρήσεις του εντέρου) και πιο σπάνια σε υπερκατανάλωση τροφών πλούσιων σε οξαλικά και ενζυματικές διαταραχές. Επίσης, ένας στους πέντε περίπου ασθενείς με νεφρολιθίαση έχει παραπάνω απο το φυσιολογικό ουρικό οξύ στα ούρα. Αυτό οφείλεται σε κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ουρικό οξύ, σε παθολογικές καταστάσεις (ουρική αρθρίτις, ασθένειες του αιμοποιητικού συστήματος) και σε λήψη φαρμάκων. Πολλοί ασθενείς που υποφέρουν απο συχνές υποτροπές νεφρολιθίασης, παρουσιάζουν πολύ αλκαλικά ή αντίθετα πολύ όξινα ούρα και χρειάζονται λεπτομερή έλεγχο.
Τέλος, περίπου ένας στους τρεις ασθενείς με νεφρολιθίαση έχει μικρές ποσότητες κιτρικών στα ούρα, γεγονός που αυξάνει, όπως αναφέρθηκε την πιθανότητα της νεφρολιθίασης. Οι μικρές ποσότητες των κιτρικών οφείλονται σε οξέωση, που παρατηρείται σε ασθενείς με χρόνια διάρροια, υπερκατανάλωση ζωικών τροφών και λήψη φαρμάκων.
Ερώτηση
Ποιες είναι οι οδηγίες σας; Χρειάζεται ειδική δίαιτα;
Απάντηση
Υπάρχουν οι γενικές και ειδικές οδηγίες.
Γενικά
Η λήψη πολλών υγρών, με την αραίωση των ούρων που προκαλεί, μειώνει τον κίνδυνο της νεφρολιθίασης. Αυτό είναι γνωστό, από τις οδηγίες του κορυφαίου ιατρού της αρχαιότητας, του Ιπποκράτη. Μάλιστα έχει βρεθεί με μελέτες ότι, εάν ο ασθενής λαμβάνει αρκετά υγρά, ούτως ώστε να έχει διούρηση πάνω από δύο λίτρα την ημέρα, τότε μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο της νεφρολιθίασης.
Μια άλλη γενική οδηγία που έχει άλλωστε γενικότερη ευεργετική επίδραση είναι ο περιορισμός στην κατανάλωση των ζωικών λευκωμάτων, (δηλαδή 3-4 φορές την εβδομάδα κρέας ή ψάρι, λίγα τυριά και αυγά κ.ά).
Ειδικά
Α)στους ασθενείς με υπερβολική αποβολή ασβεστίου στα ούρα δεν ισχύει η παλαιότερη οδηγία για μείωση του ασβεστίου της τροφής,γιατί βρέθηκε ότι όχι μόνο δεν μειώνεται η νεφρολιθίαση, αλλά αντίθετα αυξάνεται. Μάλιστα σε ορισμένους ασθενείς το ασβέστιο των οστών μπορεί να είναι μειωμένο, να συνυπάρχει δηλαδή οστεοπόρωση. Σε αυτές τις περιπτώσεις η στέρηση του ασβεστίου συντηρεί ένα ακόμη πρόβλημα. Άρα η πρόσληψη του ασβεστίου πρέπει να είναι μέτρια (να λαμβάνεται ένα-δύο ποτήρια γάλα την ημέρα).
Στους παραπάνω ασθενείς συνιστάται μείωση του αλατιού της τροφής γιατί οι αλμυρές τροφές προκαλούν αποβολή του ασβεστίου με τα ούρα. Ο ασθενής πρέπει να καταναλώνει αλάτι λιγότερο απο 4 γραμμάρια, δηλαδή πρακτικά να μην προσθέτει στο φαγητό και να αποφεύγει τα αλμυρά.
Β)στους ασθενείς με υπερβολική αποβολή ουρικού από τα ούρα πρέπει ναπαοφεύγονται οι τροφές πλούσιες σε ουρικό οξύ. Τροφές πλούσιες σε ουρικό οξύ είναι τα θαλασσινά, το κυνήγι, οι σαρδέλες, τα εντόσθια, οι γαρίδες, οι κρεατόσουπες, τα πουλερικά κ.λ.π.
Γ)Αντίστοιχα σε ασθενείς με υπερβολική αποβολή οξαλικών από τα ούρα περιορίζονται οι τροφές πλούσιες σε οξαλικά είναι η σοκολάτα, το τσάι, τα φυστίκια, τα φουντούκια, το σπανάκι, η μπύρα, οι γλυκοπατάτες, τα μούρα, τα φρέσκα πράσινα φασόλια, οι πατάτες κ.λ.π.
Ερώτηση
Την πέτρα που ούρησα την έχω φυλάξει. Χρειάζεται σε κάτι;Να την πετάξω;
Απάντηση
Η ανάλυση του λίθου που φυλάξατε είναι το πιο σημαντικό κομμάτι του μεταβολικού ελέγχου. Θα εξετάσουμε την σύσταση του λίθου και θα βγάλουμε σημαντικά συμπεράσματα για την αιτία που την προκαλεί. Ετσι θα πάρετε ειδικές οδηγίες με στόχο να μην δημιουργηθούν άλλοι λίθοι και να μην ξαναπεράσετε κωλικό του νεφρού.